Piraterij - inzameling en losgeld

Door de geschiedenis heen zijn er verschillende vormen van slavernij geweest. Een van deze vormen is het tot slaaf maken van zeevaarder door Barbarijse zeerovers. Deze kapers waren actief in de 16de eeuw tot het begin van de 19de eeuw in de Middellandse Zee en de Noord-Atlantische Oceaan.

Veel expedities van de Barbarijse zeerovers waren erop gericht om (vooral) zeevaarders gevangen te nemen om deze daarna tot slaaf te maken. Door het betalen van losgeld kon een tot slaaf gemaakte persoon worden vrijgekocht. Een welvarende familie kon dit vaak zelf bekostigen. Voor minder welvarende personen werden er vaak collectes opgezet door de familie of door dorps- en stadsbesturen om geld in te zamelen.

Hendrik Dircksz

In het stadsarchief van Amersfoort zijn enkele stukken aanwezig van een dergelijke actie. In een brief van 2 mei 1682 van Thomas Hees, gericht aan het stadsbestuur van Amersfoort, wordt er melding gemaakt van Hendrick Dircksz, een Amersfoorter die in Algiers gevangen zat. In de brief aan het stadsbestuur wordt verzocht om de “lospenningen” voor het vrijkopen van Hendrick Dircksz te leveren aan het kantoor van David de Wilhelm in Amsterdam.

NL-AmfAe 0001.01 inventarisnummer 1994, brief Thomas Hees.

De collecte

Dit onderwerp komt ongeveer één week later terug in een ander archiefstuk: zie resolutie (besluit) van het stadsbestuur van Amersfoort van 8 mei 1682. Binnen deze resolutie wordt besloten om een collecte te organiseren om geld in te zamelen voor het vrijkopen van Hendrick Dircksz, zoon van Neeltie Jans en Dirck Jacobse, die al enige jaren gevangen heeft gezeten in Algiers. “Donderdach den 11en deser maent (donderdag 11 mei) des voormiddacht de clocke elff uijren (om elf uur) sal worden gedaan een Collecte”. Deze collecte vond door de hele stad plaats. De uiteindelijke opbrengst van de collecte is 189 gulden, 3 stuivers en 10 penningen.

NL-AmfAe 0001.01 inventarisnummer 38: opbrengst collectie 11 mei 1682.

Verdere aanvulling

Dit onderwerp komt opnieuw terug in een resolutie van 14 augustus 1682. Hierin besluit het stadsbestuur van Amersfoort om 300 gulden te betalen voor het vrijlaten van Hendrick Dircksz. Dit geld is afkomstig uit de opbrengsten van het familiegeld. Familiegeld was een belasting die in 1672 werd ingevoerd.

NL-AmfAe 0001.01 inventarisnummer 38: resolutie 14 augustus 1682.