Schuilenburg

Schuilenburg is genoemd naar de boerderij en voormalig herberg "De Schuijlenburg" die aan de Hogeweg 195 stond en die in diverse bronnen uit de achttiende eeuw genoemd.

Het gebied waar nu de wijk Schuilenburg ligt was in de middeleeuwen een moerassig terrein. Het land was te nat om er te wonen. De Barneveldse- of Flierbeek liep dwars door het gebied. Aan het oostelijk uiteinde lag de Amersfoortse Meent. Dat was een markegebied, gemeenschappelijke grond waarop de Amersfoortse boeren hun vee lieten weiden en hun hooi wonnen en waarheen de Hoge- en Lageweg leidden.

Aan het eind van de 19e eeuw werd het gebied aan de westzijde afgesloten door een deel van de Grebbelinie. De Schammesteeg was een noord-zuid gerichte weg die een net buiten het gebied gelegen boerderij 't Scham met de Hogeweg verbond. Het gebied was destijds voor het allergrootste gedeelte nog onbebouwd. Ten noorden van de Barneveldsebeek bestond het land uit een slagenlandschap; de vrij lange, onregelmatige kavels met beplanting op scheidingswallen stonden loodrecht op de Hogeweg. Ten zuiden van de beek was de kavelstructuur veel regelmatiger.

Pas rond 1920 is tussen de Liniedijk en de Schammesteeg wat langwerpige bebouwing verrezen. Tot het midden van de jaren dertig overstroomde het land regelmatig. Uitbreiding van de stad aan deze zijde kon dan ook pas plaatsvinden na de aanleg van de Afsluitdijk in 1932 en het Valleikanaal vanaf 1937.

Schuilenburg als woonwijk stamt uit de tweede helft van de jaren zestig. Het was één van de wijken die na de Tweede Wereldoorlog tot stand kwamen op grond van het zogenaamde Uitbreidingsplan in Hoofdzaak. In dit plan ontwikkelde de stadsarchitect D. Zuiderhoek zijn 'bloembladtheorie'. Hij analyseerde dat de stad was scheefgegroeid: de binnenstad was niet meer het geografisch centrum van de gemeente. Hij stelde nieuwe stadsuitbreidingen voor aan de noord- en oostzijde. Zo zou de middeleeuwse stadskern weer het middelpunt van Amersfoort worden.

In het najaar van 1964 werd het Plan Schuilenburg door burgemeester en wethouders ter goedkeuring aangeboden aan de gemeenteraad en in 1966 begon men met het rooien van de boomgaarden en het bouwrijp maken van de grond. Eind 1970 was de bouw voltooid.

De bestaande, historisch gegroeide structuur werd geheel genegeerd. Een nieuw wegenstelsel met haaks op elkaar staande straten, verving de oorspronkelijk verkaveling, waarbij ook de oude wegen, zoals de Schammesteeg, werden opgeofferd. Het doorgaande verkeer wordt buiten de wijk omgeleid, terwijl groengordels en recreatiestroken de scheiding vormen tussen de overige woonwijken. Flatwoningbouw en eengezinswoningen zijn vrij ruim gesitueerd binnen een groenstructuur. Schuilenburg Zuid rond de Verdiweg heeft veelal dure koopwoningen en huurappartementen. In Schuilenburg Noord staan langs de randen veel goedkope portiek- en galerijflats. Het is een complete wijk met een eigen winkelcentrum, scholen, speelplekken, seniorenflats en kantoren.

De straatnamen herinneren ons niet echt aan het verleden. De Schuilenburgerweg en -plein verwijzen net als de wijknaam naar de achttiende eeuwse boerderij. De andere straten zijn echter genoemd naar beroemde opera's en operacomponisten.

Boerderij en voormalige herberg "De Schuijlenburg" aan de Hogeweg 195. Foto dateert uit 1964 december. Gesloopt t.b.v. aanleg wijk Schuilenburg. Auteursrecht Fotocinehouse Amersfoort.

Puinhopen van een "boerderijtje" aan de Schamsteeg 14 of 12, dat in mei 1940 door Nederlandse militairen werd verwoest om hen een ruim schootsveld te geven. 1940 Bewoner was Jan Schreuder. De boerderij is in 1941 herbouwd. Zie bovengenoemd dossier: p. 48 en het Werkplan van de Commissie voor den Weederopbouw.

Literatuur:

• M.A. Cramer, "De groei van de stad" deel 6 van: D.G.J. Elias (ed.), Amersfoort zoals het was (Zwolle 1996).
• H.J. Poots, Amersfoort - 100 jaar groeistad (Amersfoort 1992).
• Max Cramer, Amersfoort. Basisplan bestaand stedelijk gebied. Historische wijkanalyse (Amersfoort, 1991).
• Gemeente Amersfoort, Wijkprogrammaboek Randenbroek - Schuilenburg. '11.166 mensen op dat hele kleine stukje aarde…'.
• Duck Zandbergen, Opzet voor onderzoek in het gemeentarchief Amersfoort naar de aanleg van de wijk Schuilenburg 1965-1970 (Amersfoort 2000).