Nieuwland

Het gebied van de tegenwoordige wijk kende al in de prehistorie bewoning. Bij archeologisch onderzoek zijn verspreid door Nieuwland sporen daarvan aangetroffen uit de Midden-Steentijd (9.000-4.500 v.C.), terwijl uit een jongere periode een graf met klokbeker werd gevonden bij de Nieuwlandseweg (Klokbekerperiode, 2600-2100 v. C.). Door een daling van de bodem en een stijging van het grondwaterpeil werd het gebied later te nat en te moerassig voor bewoning. Het duurde tot in de dertiende eeuw voor het land door bedijking en ontwatering opnieuw beschikbaar kwam. Het gebied ontleent zijn naam aan het 'nieuwe land' dat hier toen in gebruik werd genomen. De verdeling van het woeste, lager gelegen land gebeurde aanvankelijk in kleine, onregelmatige percelen, die werden omzoomd met houtwallen en bosjes (zo geheten hoevenlandschap). Dit in tegenstelling tot de regelmatige blokverkaveling op de hogere zandgronden, zoals bij boerderij Sneul, waar de afwatering niet zo'n probleem was.

Boerderij Sneul

In de vroegste akte van de maalschap van Hoogland - zo heette de samenwerking van de Hooglandse boeren - wordt in 1282 de 'hof Snodele'genoemd. Deze stond aan de rand van het land van de maalschap en is de voorganger van de nu nog bestaande boerderij Sneul, in het zuiden van Nieuwland. Bij archeologisch onderzoek is aan de zuid- en oostkant van de boerderij een poel of vijver ontdekt, die daar eind dertiende eeuw zal zijn aangelegd en tot in de zeventiende eeuw in gebruik is geweest.

Even ten noorden van boerderij Sneul, tussen het Haartje en de Rijksweg A1, bevond zich, zo is uit archeologisch onderzoek gebleken, een middeleeuwse boerderij van waaruit het gebied waarschijnlijk ontwaterd werd. Ook zijn bewijzen van veertiende-eeuwse bewoning gevonden bij een hoeve aan de Nieuwlandseweg vlakbij de kruising met de Bunschoterstraat.

Duurzaam wonen

De wijk Nieuwland werd gebouwd in de jaren 1995-2002. Het polderlandschap dat bestond uit weilanden en boerderijen heeft plaatsgemaakt voor de - tot nu toe - grootste woonwijk van Amersfoort.

In de opzet van de wijk staat duurzaamheid centraal. Met zonnecellen op ruim 1.000 woningen en andere gebouwen wordt elektriciteit opgewekt voor een kleine 400 huishoudens. Dit maakte Nieuwland tot wereldrecordhouder op dit gebied met veel bezoekers uit binnen- en buitenland.

Opvallend zijn de vele sloten en vijvers. Die moeten het hemelwater zo lang mogelijk vast houden om verdroging te voorkomen. De stedenbouwkundige keuze om scholen, winkels, kerken, wijkcentrum en een sporthal bij elkaar te plaatsen levert zowel een centrum als veel drukte en verkeerschaos in de spits op. De ligging aan de snelweg en andere drukke straten maakt geluidswallen noodzakelijk.

De straatnamen van Nieuwland verwijzen nauwelijks naar de geschiedenis van de polder. Thema's zijn vissoorten, appelrassen, kruiden en Amersfoortse historische huisnamen.

Foto

Protestbord tegen de uitbreidingsplannen van Amersfoort, langs een weg in Nieuwland. Datering: oktober 1991.

Foto

Landschap met boerderij in Nieuwland, 1993. Groenhof Blaauw, Dineke.

 

Literatuur:

  • Stichting Archeologie Amersfoort: STAA reeks (Amersfoort 1995) nr. 5.
  • Gemeente Amersfoort, Wijkprogrammaboek Nieuwland 2004-2005, 'Nieuwland wijk van jeugd en werkers'.
  • C. Dekker, Een zeer oud en voornaam college. Geschiedenis van de malen op het Hoogland buiten Amersfoort (Amersfoort 2000).