Logo - Archief Eemland

Zoeken door alles

Zand

't Zand

N liggend, thans (met zand) gedempt, singelfragment aan de buitenzijde van de gracht rond de Muurhuizen tussen Weversingel (Bloemendal) en Westsingel (Spui). De demping vond even na 1630 plaats; voor de demping heette het stuk Varkenssingel of St Aagtensingel. Net als bij het toponiem 'het' Havik woont men als gevolg van de demping op het Zand. In 1635 worden er, met hulp van Jacob van Campen 45 jonge notenbomen geplant.

Referentie(s): J.Hovy, De demping van de noordelijke binnensingel tussen het Spui en Bloemendal en het ontstaan van 't Zand te Amersfoort, FL 2 april 1967 26-33; Hoorn, van, 1991 p.27/28.

't Zand 13

Modern kerkgebouw (gewijd aan de H. Georgius) van de Oud-katholieke kerk; hierin bevindt zich een schilderij (XVI), voorstellend het vinden van het Mariabeeldje.

Zie ook: Mariawonder, Mirakel

't Zand 19

[Rijksmonument] Huis met trapgevel met sierankers en een gevelsteen met (in 1795?) weggehakt wapenschild.

't Zand 29

[Rijksmonument] RK kerk Sint Franciscus Xaverius, XIX. Classicistische gevel met pilasters; spitsboogramen boven en onder met guirlandes versierd. Natuurstenen ingang, ver uitstekende gesmede lantaarns. Rechte kroonlijst met muizentanden door tympanon bekroond waarboven gesloten balustrade. Open klokketorentje met gebogen spits.

't Zand 31

Pastorie met rechte lijstgevel. XVIII huis.

't Zand 33

Gepleisterd huis met rechte kroonlijst.

't Zand 37

[Rijksmonument] Kapel van het voormalig St Aagtenklooster of Agathaklooster, behorend tot het vroegere Augustinessenklooster, gewijd in 1463. Eenbeukig gebouw met steunberen. XIX roedenverdeling in de spitsboogvensters. Verschillende functies (o.a. vendu-huis der notarissen; thans gemeentelijke aula.

't Zand 39

[Rijksmonument] Gepleisterde brede gevel, woonhuis van een XIX karakter, ouder huis aanwezig. Rechte kroonlijst. Het is het geboortehuis van de stadshistoricus Van Bemmel. Achter het huis bevindt zich een parkachtige Tuin.

Referentie(s): H. Poots in DSA 7-8-1985.

Algemeen wordt gedacht dat onder 't Zand en het huis in een duiker de Oude Eem (dat is de oorspronkelijke Eem) stroomt. Dat lijkt mij onjuist; vanaf een nog zichtbare opening in de kadewand van het Havik bij het Museum Flehite liep onder het huis en in de daarbij behorende tuin een (waarschijnlijk door Marten Codde rond 1640 gegraven) kanaaltje in de richting van het singelfragment langs de huidige Schimmelpenninckkade. De thans (na de rioleringswerkzaamheden in 't Zand rond 1980) dichtgezette en geblokkeerde duiker is later gebouwd dan het fundament van het huis; zij is nl. door een al bestaand fundament heen gebroken. Het water in de tuin is thans gedempt; doch sporen daarvan zijn in de begroeiing zichtbaar. Dit eens goed stromende water diende om de watermolen van de lakenfabriek van Codde (thans achter Grote Spui 17) aan te drijven. Waarschijnlijk was er in het gegraven stroompje een sluisdeur(tje) om het water door de molen in de richting van het Grote Spui af te leiden; in de kadewand van de sluiskolk voor Grote Spui 17 zijn echter geen sporen van een lozingsopening (meer?) zichtbaar. Ook in de kadewanden van de Schimmelpenninckkade zijn geen sporen zichtbaar van de waterlozing cq waterdoorvoer van het hier beschreven kanaaltje.

Eigenaren: Tot de Alteratie (1579) was het huis een deel van het St Agathaklooster.

  • Na de Alteratie (1579) werd het complex stadsbezit; de kloosterfunctie bleef gehandhaafd tot de laatste zuster gestorven zou zijn; dit was Marritje Jans in 1637.

    1640-?? Het getimmer tussen Spui en Kapel (Gastkamer, Patershuis, Ziekhuis en Soldatengasthuis) was bezit van Marten en Rudolph Codde en hun zwager Willem de Leeuw (Van Bemmel, 1760 I 246)

  • Lacune.

    1703 Abraham van Bemmel is er geboren als zoon van Johan van Bemmel.

  • In de Blafferd (1755; no's 1009 en 1010) is het pand nog in het bezit van de kinderen (o.a. de stadshistoricus Abraham van Bemmel) van Johan van Bemmel (1639-1712).
  • Mevr. de Wed. Bormeester.
  • Franciscus van Bemmel.
  • Lacune. Misschien zijn in deze tijd de no's 1009 en 1010 van de Blafferd samengevoegd.
1854 1872 Mr Anthonij Robert van Bel (Raadsheer van het Provinciaal Gerechtshof). Hij koopt het pand van een nog onbekende. Hij krijgt toestemming de stoep 5 palm vooruit te zetten.

1872 1919 De Rooms Katholieke Kerk op 't Zand (Parochie van de H. Franciscus Xaverius).

1919 1956 (1963) Notaris Gerardus Petrus Antonius Lambertus te Leuken.

1956 (1963) 1973 (1976) Notaris J.M. Versnel; deze kocht het pand pas in 1963 van Mevr. te Leuken.

1973 (1976 koop van Versnel) 1996 Notaris M.J.M. van Daatselaar; eigendom tot heden.

Vanaf 1996: Notaris Mr. J.R. Leenknegt (zoon van R. Leenknegt) (deze notaris woont er niet; het pand is nog eigendom van Van Daatselaar).

Referentie(s): Gedeeltelijk titelonderzoek door en pers. med. van M.J.M. van Daatselaar.