Na de 80-jarige oorlog bleven veel kastelen en ridderhofsteden desolaat achter; katholieke bewoners waren naar het Z vertrokken en er was achterstallig onderhoud; wat bewoond overbleef had of kreeg een wat rommelig boerderij-karakter. Pas rond 1700 begonnen de bewoners aan tuinaanleg te denken; inmiddels waren de woonsteden (met de soms erbij behorende heerlijke rechten en titels) door rijke kooplieden met het in XVII nieuw verkregen geld gekocht; de oude adellijke families waren verarmd geraakt.
ZO van Afrt, aan de rand van de Utrechtse Heuvelrug langs de Heiligenbergerbeek, lagen traditioneel op door veen omgeven zandkoppen oude buitenplaatsen als Wijnbergen, het Hoogerhuis (ook wel Beeckhoven), Randenbroek, de Heiligenberg, Lokhorst en Zwaanenburgh. Hier zijn mogelijkheden om artesisch water voor waterpartijen te krijgen.
N van Afrt, op de oeverwallen van de Eem in kleiïg / zandig gebied vond men: Boesemberg, Coelhorst, Eemlust, Hoogerhorst, Grimmestein, Krachtwijk en Sluisdijk. De bomen kunnen hier, door de zachte ondergrond, waarschijnlijk niet oud worden, zodat deze T de neiging hebben na een generatie ten onder te gaan.
Eveneens N van Afrt, maar wat verder van de Eem op het Hoogland, lagen Eemeclaar, Schoonoord en Schothorst.
W van Afrt, langs een W uitloper van de Utrechtse Heuvelrug lagen Puntenburg, Hooiberg, Birkhoven, Middelwijk en Hofslot.
Wat hoger en dus droger op de Utrechtse Heuvelrug (W van de Arnhemseweg) liggen de landgoederen Dool om Berg en Nimmerdor (beide zijn zeer serieus te nemen 'projecten' van de excentrieke Everhard Meijster), Woesteigen, Zandbergen, Waterdal (kennelijk bij enige lokale sprengen), de Treek, de Boom en Dorrestein.
O van Afrt, in het venige gebied van de Gelderse Vallei, liggen: Groenhouten en Wildenburg (beide bij Hamersveld), Hoevelaken, Stoutenburgh (aan de Barneveldsebeek), Vinkenhoef, Hoog-en-Wel (kennelijk op een zandige hoogte)
In de stad Afrt zelf zijn de T geconcentreerd in de stadsuitleg (Structuur) van 1390-1450; door de luchtige bebouwing was er veel, in T om te zetten, grond over. Alle Kloosters hadden uitgebreide T, hierdoor was er een uitgebreide T bij De Doelen (Observantenklooster).
In de oudste kern is de bebouwing te dicht om grote T aan te leggen, behalve aan de O-zijde van de Langestraat bij de Nieuwstraat in het gebied De Maat; hier bevonden zich een paar grote, thans deels volgebouwde, T; aan de W-zijde van de Langestraat was een bekende T achter Hof 11 (Ittmann, Peutius).
Zie ook: Belgenmonument
Zie ook: Bleekerijen
Zie ook: Blydendaal (ligging onbekend).
Zie ook: Boom-beplanting.
Zie ook: Schimmelpenninck, Tuin van F.D. Graaf.
Zie ook: Vakken (langs de Utrechtseweg)
't Zand 39
Referentie(s): M. Cramer, Amersfoortse tuinarchitectuur rond de eeuwwisseling, in: Brongers e.a. (red), 1989 128-147; behandeld worden: H.F. Hartogh Heys van Zouteveen (1870-1943); L.A. Springer (1855-1940) en D.F. Tersteeg (1876-1947).
B. Olde Meierink, Zeventiende- en achttiende-eeuwse ontwikkelingen in het oosten van Utrecht, in: Historische buitenplaatsen in de Provincie Utrecht, Utrecht, [1992] pp. 27-42.
Er zijn keuren (XVIII) tegen het stelen van gewas uit tuinen.
Zie ook: Boombeplanting (2)