Logo - Archief Eemland

Zoeken door alles

Synagoge

Plaats van ontmoeting van de Joden van Afrt; hoofdingang: Drieringensteeg 2; aan de Korte Gracht-zijde een tuin en 2 huizen (in het pand hoek Muurhuizen was vroeger het mikweh = ritueel bad; het andere pand hoek Drieringensteeg (Het Jufferengat) is een vergadergebouwtje); het huis van de koster is aan de Z-zijde.

Er kan een dienst plaats vinden als er ten minste tien, meer dan dertien jaar oude, mannen aanwezig zijn. Hoogtepunt tijdens de bijeenkomst is de lezing van het aan de beurt zijnde gedeelte uit de Pentateuch in het Hebreeuws (Thora); de tekst is op perkamenten rollen geschreven, die in een speciale kast aan de Jeruzalem-zijde worden bewaard.

In 1725 kocht de Joodse gemeente de grond van de dames Ammerentia en Sophia van Drakenburgh (de Jufferen, vandaar de huisnaam 'Jufferengat'); in 1727 gebouwd en in gebruik genomen. Het is de oudste in Nederland nog in gebruik zijnde 'sjoel'; evenals de Portugese S te Amsterdam is de Afrt S met zijn as precies gericht op Jeruzalem (Zwarts, 1927 p.46). Voor de kast met de Thora-rollen hing een door prinses Wilhelmina van Pruisen (Goejanverwellesluis) (Willem V) in 1790 geschonken voorhang (Parochèt), deze is sinds 1983 in Museum Flehite.

In XIX werd het oorspronkelijk rechthoekige gebouw uitgebreid met het halfronde deel aan de Muurhuizen-zijde en met een voorportaal aan de Drieringensteeg; de S kreeg toen ook, door de spitsboogramen, zijn neogothisch karakter. Het Hebreeuwse opschrift boven de ingang luidt vertaald: 'Want mijn huis zal heten een huis van gebed voor alle volkeren'. In 1926 zijn een aantal XIX toevoegingen 'verzacht'. Tijdens WO II inwendig vernield, doch na 1945 weer hersteld. [Ons Contact, maandblad van de Joodse Gemeente Amersfoort, 32 no 4 jan 1977 is een speciale uitg. tgv het 250-jarig bestaan met o.a. bijdragen over 'Het begin van Joods Amersfoort' en 'De rebbes van de Mediene']. Hebreeuwse typografie

Referentie(s): Adelberg, Van, 1977; over de voorhang: FL 15 3/4 dec 1983; Adelberg, Van, 1984 p.85-95;

E. Hartkamp-Jonxis, De 18de eeuwse voorhang van de Joodse Gemeente in Amersfoort, FL 15 no 3/4 dec 1983 45-47.

Y. F. Marcus-de Groot, De restauratie [van de voorhang of het parochèt], FL 15 no 3/4 dec 1983 48-49.

J.S. Jacobs, Het parochèt, FL 15 no 3/4 dec 1983 49.