Logo - Archief Eemland

Zoeken door alles

Stadsmuur

Een primair verdedigingselement van de stad was de S. In de loop van de tijd zijn er twee muren geweest.

De eerste S omsloot het gebied binnen de huidige Muurhuizen, Breestraat en Krankeledenstraat; de plaatsen van deze huizen geven tezamen precies het beloop van de, in het midden van de XV in onbruik geraakte, eerste muur aan. Het was een eenvoudige min of meer cirkelvormige ommuring, waar het water van de stadsgracht tegenaan stond. Technische details van de 1e S kennen we nauwelijks, vermoedelijk was er een weergang aan de binnenzijde om naar voren gerichte schoten (pijlen of granaten) (Buskruit) af te geven. Op regelmatige afstanden langs de muurhuizen springen (Sprong) de voorgevels van sommige huizen naar voren, mogelijk is dit een afspiegeling van de aanwezigheid van torenachtige elementen in de 1e S waarin zich een ladder of trappenhuis bevond om deze eventuele weergang te betreden. De 'sporen', aan de R-zijde van Tinnenburg, van de aanzet van de bogen waarop een eventuele weergang gerust zou hebben, hebben geen betekenis, zij zijn er indertijd onterecht 'aangerestaureerd'.

De S was van een militair standpunt gezien zwak; zij had nl. geen mogelijkheden om flankerend vuur af te geven; er zijn geen aanwijzingen gevonden voor de aanwezigheid van bastions (ver vooruitspringende muurdelen, om de buiten-onder-zijde van de muur, door terugwaarts te kunnen schieten op de eigen muur, tegen ondermijning te beschermen). Een bijzonder punt was de plaats waar, in het O, het water van de Veluwe de stad binnenkwam; dit punt werd beschermd door de Tinnenburg. Uit het O kwam overgens ook de voornaamste politieke dreiging.

In de XIV besloot men tot vergroting van het stadsgebied; hiertoe werd met de bouw van een tweede S begonnen. Deze kwam midden XV met veel moeite gereed (Muren / wallen, Steenboete). Van de 2e S is het beloop goed te volgen. Er zijn nog muren zichtbaar langs de St Annastraat tussen Kamp en Coninckstraat, voortgezet zuidwaarts langs de Beek, XV. Aan de zuid- en westzijde is slechts een groene zoom bewaard; in XIX zijn nl. grote stukken S afgebroken en vervangen door Plantsoen.

Bij Achter de Kamp heeft in 1977/78 om didactische redenen restauratie en reconstructie van een stuk 2e S plaats gevonden.

Deze 2e S is, hoewel in 1594 verbeterd, militair nauwelijks beter dan de eerste; op verschillende punten zijn wel uit de muur naar buiten springende fundamenten en resten van torens gevonden waarmee enig flankerend vuur kon worden afgegeven. De bouwmeester, Anthonisz, heeft het wezen ervan echter niet begrepen: deze torens zijn rond en springen veel te weinig uit. Breestraat 50 en 52

Op verschillende punten hebben er sinds 1984 systematisch opgravingen langs het tracé van de S plaats gevonden.

Referentie(s): H.Halbertsma, Gevonden muur stuk stadsveste?, AC 5 jan 1976 [FL 8 dec 1976 64]; C. van den Braber, Van stadsmuur naar wandeling, FL 14 no 4 dec 1982 82-93 (over het slopen van poorten en wallen); Hovy, 1986 91-94.