Patriotten is een verzamelnaam voor de tegenstanders van de stadhouder, met name stadhouder Prins Willem V. Het was een inhomogene groep: democraten uit de burgerij, voorstanders van vrijheid van godsdienst (bv rooms-katholieken) en regenten (echter zelf belust op macht) in de steden; op de achtergrond stond het XVIII gedachtegoed van de Verlichting. Sommige ideeën kwamen al voorbijgaand tot uiting in de periode van de Plooierijen (1703) en de Pachtersoproeren (1748).
De P in strikte zin loopt van 1783-1787. Prins Willem V moest uit het gewest Holland vluchten en hield uiteindelijk in 1787 verblijf in het huis met de Paarse ruiten van zijn financier/bankier Benjamin Cohen, die overigens in Amsterdam woonde. Van hieruit reisde Prinses Wilhelmina van Pruisen (echtgenote van Willem V; Synagoge) richting Den Haag, maar zij werd te Goejanverwellesluis door P tegengehouden; deze 'belediging' kon niet ongewroken blijven en Pruisische troepen (onder leiding van de Hertog van Brunswijk) vielen het land binnen; de P-beweging kwam voorlopig ten einde; pas in 1795 (zie hierna) kreeg zij weer een kans met de inval der Fransen en de instelling van de Bataafse Republiek. In Afrt verschenen in 1784/85 als gevolg van de P-kwestie een tiental Pamfletten zoals: Knuttel 20974, 20976, 21212, 21213 en 21214 (alle uit 1785).
Referentie(s): C.A. van Kalveen, Amersfoort tijdens de Patriottenbeweging, scriptie Utrecht, 1961 [in Amersfoorts Gemeentearchief] [FL 8 juni 1976 16]; Hovy, 1986 pp.121-129; C.A. van Kalveen, Kenmerken van de Amersfoortse Patriottenbeweging, Jaarboek Oud-Utrecht 1987 114-144 [bespr: FL 20 no 3/4 dec 1989 49-50].
Patriottische omwenteling
in 1795
Voorzitter van het Comité Révolutionnair was Pieter Pijpers. Tempe, Tuinen
Referentie(s): Hovy, 1986 pp. 127/8.