Oudste vermelding van deze straatnaam: 1367. Een enigszins gebogen (kromme) straat die ongeveer loodrecht op de Langestraat staat en deze verbindt met de ME haven (Havik of Vijver); aan het eind stond de Kraan, waarmee de goederen uit de schepen gehesen konden worden; zij werden dan gewogen in de Waag op de begane grondverdieping in het Stadhuis; dit stadhuis wordt voor het eerst vermeld in 1396 in de 'crommestrate'; eventuele afvoer van goederen naar Utrecht of Deventer ging langs de Langestraat; de schepen konden ook beladen worden: afvoer was dan via de Eem naar Amsterdam; onder de K is een uit korte boomstammetjes samengestelde weg (XIII) gevonden, het bewijst dat er al vroeg behoefte was aan een verbinding tussen de lange doorgaande weg en de haven van Afrt. K is ook de naam van der Wijken van Afrt.
[Rijksmonument] Huis met gepleisterde eenvoudige lage lijstgevel. Gevelsteen: 'Het Lam Gods'. Eén geheel met nr 12.
Zie ook: Muntschat (2)
[Rijksmonument] Huis met eenvoudige lage lijstgevel. Eén geheel met nr 10.
[Rijksmonument] Huis met door rechte kroonlijst afgeknotte gepleisterde gevel, aan de achterzijde trapgevel. (XVI).
[Rijksmonument] Brouwerij 'De Kroon'; gevel aan de Krommestraat (1663), met een rechte kroonlijst, in het midden door een halsgevel doorbroken, geflankeerd door dakvensters. Vingboons type. Gebeeldhouwde gevelstenen, ovale ramen met cartouches. Haaks op het gebouw aan de Krommestraat gelegen: 2 pakhuizen met zakgoot, aan de Langegracht in 2 topgevels eindigend. Het linker (noordelijk) gelegen pakhuis met vensterbogen met hardsteen versierd. Ouder (XVI) huis aanwezig.
Referentie(s): W.J.van Hoorn, 'De Kroon'; Een stukje lokale geschiedenis van de Amersfoortse binnenstad FL 10 no 3 sept 1978 46-47; W.J.van Hoorn, Onderzoek 'De Kroon', verslag van een historisch en archeologisch onderzoek, Amersfoort, 1978; M.J.A. van Geel, Restauratie 'De Kroon' FL 10 no 3 sept 1978 48-49] en W.J. van Hoorn, De oven van een middeleeuwse warme bakker onder een museumvloer, FL 10 no 3 sept 1978 50-51.
(Modern -XX- pand op de hoek van Achter het Oude Stadhuis).
Eigenaren:
Begin XVI: Evert Albertsz (??- vóór 1545) (beroep onbekend) Schepen. Zijn dochter Beertgen (gehuwd met Jan Jansz van Velpen) erfde het huis.
1554-1560 Jan Roloff van Grol (gehuwd met Elisabeth).
1560-vóór 1595 Willem Sael van Sambrinck (gehuwd met Wilhelmina Goorts Volkendr, overleden vóór 1572; hertrouwd met Elisabeth van Dompselaer) kerkmeester van OLV-kapel; huis geërfd door o.a. de zoon Henrick Sael (medicus).
1595-vóór 1614 Jan van Vanevelt (gehuwd met Margriet Jan Joostendr).
1614-1632 Geërfd door dochter Wendelmoet (in 1619, tegen de zin van diens vader, gehuwd met Diderick van Rijnesteyn).
1632-1654 Lenaert Nicasius (sinds 1619 gehuwd met Ytgen Aertsdr) stadstimmerman.
1654-?? Nicasius Lenaertsz (1602- ) (stadstimmerman) (gehuwd met Jannetje Jans).
??-1728 De erven: hun zoon Leendert (stadstimmerman) (gehuwd met Gerarda Jandr) en hun dochter Judith (gehuwd met Jan van Veerssen Diemersz, bakker van beroep).
1728-1739 Leendert Nicasius (stadstimmerman) (gehuwd met Gerarda Jandr).
1739-?? Geurt Loeff (sinds 1734 gehuwd met Grietje Couzijnse) meester-smid; zij hadden een zoon Jan (1739-1792), die de smederij voortzette.
1792-?? Hendrik Kaal (gehuwd met Maria van de Last) smid.
1800 De Weduwe Maria van de Last hertrouwt met de meester-smid Johannes Vrolijk. 1828: Maria van de Last sterft; haar erven (2 dochters en Johannes Vrolijk) verkopen het huis.
1828-1850 Johan Derk van Nienhuis (meester-smid uit Pruisen). Sinds 1832 is de smederij bekend onder: sectie E nr 531.
1850-1868 Harmen Smit (gehuwd met Aaltje Smit) meester-smid.
1868-1872 Albert Blok (meester-smid uit het Koninkrijk Hannover) (sinds 1848 gehuwd met de Afrtse Anna Geertruida van Binnendijk).
1872-1881 Eigendom van vier van de vijf erven; de zoon Gerrit Blok (in 1872 gehuwd met Geertruida van Zwol) hield de smederij gaande.
1881-1909 Gerrit Blok alleen-eigenaar.
1909-1926 Zoon Albert Ede Blok (in 1897 gehuwd met Lubbarta van Achterbergh) smid.
1926-1988 Willem van de Klashorst. Deze brak alles af en maakte op het perceel in 1926 (zie eerste steen in muur) een moderne slagerswinkel. Geen opvolger.
Referentie(s): Van Hoorn-Koster, 1997.
[Rijksmonument] Huis, waarvan voorzijde modern. Het aan de Langegracht gelegen achtergedeelte is belangrijker. Bakstenen achtergevel, herbouwd in oud-Amersfoortse trant, draairamen.
Zeer smal perceel; opgraving in 1989. Ongestoord zand: + 60 cm NAP (straatzijde) en 20 cm NAP (tuinzijde); eerste gebruiksfase XII?; ophogingspakket tussen XII en XV: 2,5 m dikte. AKPU 88/89 p. 20.
[Rijksmonument] Huis, waarvan vooral de achterzijde, aan de Langegracht gelegen, een XVII indruk maakt. Afgeknotte puntgevel aan de Krommestraat. Deur met bovenlicht en houten omlijsting. Inwendig: muurschildering van St Joris en de draak uit ca 1530. Deze is afgenomen en de schildering bevindt zich thans in het koor van de Joriskerk.
Huisnaam: Vergulde Paerde. Boven de deur (met bovenruit waarin een levensboom) was een Gevelsteen geplaatst. Hierop een voorstelling van twee paarden ter weerszijden van een boom; de paarden zijn met teugels aan de boom vastgemaakt. Opschrift:
DE VERGULDE PAARDE |
DIT WERCK IS VERGEEFS GEBOUT ALS GODT
DEN HEER T NIET ONDERhoudt | AAN DIT
WERCK ZOMEN ZYT, HEEFT NIKASIUS VAN
VEERSEN DEN EERSTEN | STEEN GELYDT EN
ELIAS VAN VEERSEN MET BEHAGEN HEEFT DE
EERSTE | SPYKER DERANGESLAGE. OP DATO
DEN 15 IUNIE 1779
In 1909 was in het pand een zuivelwinkel (opschrift boven deur: margarine); in dat jaar is het pand afgebroken. De gevelsteen is thans in Museum Flehite.
Referentie(s): L.van Hoorn-Koster, De Vergulde Paarde; Van bierbrouwerij tot grutterij, FL 22 1/2 maart 1992 6-11.
[Rijksmonument] Huisnaam: 'Boog'. Laag gewit huis met hijsbalk. Bakstenen voor- en achtergevel.
Huis met lijstgevel met uitgebouwde uitstalkast van de winkel.
Huis met gepleisterde forse lijstgevel aan de zijkanten iets naar voren springend. XIX karakter, echter oudere opzet aanwezig.