Huis en bewoners: Huis op 3 km Z van Afrt; in de heerlijkheid Aschat; het is een buiten dicht in de buurt van een heuvel (Sint Ursula) waarop het voormalige Benediktijner klooster Hohorst omstreeks 1000 is gesticht door Ansfridus (bisschop Utrecht: 995-1010); al in 1054 verhuisden de monniken naar de St Paulusabdij te Utrecht. Mogelijk heeft Alpertus van Metz (actief begin XI) in dit klooster verbleven; in ieder geval beschrijft hij de gebeurtenissen rond de dood van Ansfridus in zijn De diversitate temporum.
Referentie(s): R.M. Kemperink, Kanttekeningen bij Alpertus van Metz, FL 13 no 4 okt 1981 [moet zijn: 14 no 1 1982] 8-16.
Zie ook: F.A. Vening Meinesz in FL 1 nov 1965 38-48; deze auteur woonde er van 1904 tot 1928 en verrichtte er enige opgravingen aan de N-zijde van de ovaal-vormige kloosterheuvel, o.a. van een middeleeuwse tegelvloer, die echter niet van het klooster kan zijn, maar uit later tijd; Hovy, 1986 p.14. Na de Alteratie (1579) werd het kloosterbezit geseculariseerd (in 1586) en in bezit genomen door de Staten van Utrecht.
In 1637 verkocht, als buitenhuis, door Staten van Utrecht aan de Amsterdamse koopman Michael Pauw; 1645: verkocht aan de Utrechtse regent Carel Alexander van Berck; uit 1774 is er een gravure van Hendrik Spilman (naar tekening van Jan de Beyer) bekend waarop het oude huis is afgebeeld; tussen ca 1807-1815 vervangen door de thans aanwezige nieuwbouw.
Referentie(s): Rianne van Hilten, De Heiligenberg, FL 23 (1993) no 3/4 45-51; Rianne van Hilten, De buitenplaats de Heiligenberg te Leusden, De Woonstede door de eeuwen heen no 97 (maart 1993) 21-32; Olde Meierink, 1995 p.544-545.
Tuin: Door Van Vondel in 1657 bezongen als de Dietse Helikon.
Referentie(s): Tempe p. 169-171; AaAW sv H.
Er zijn Tuinen; in een acte van 1678 is sprake van: landerijen, fruit, 'hof', vijvers, en wijngaarden; er is uit ca 1720 een vogelvlucht tekening van het tuincomplex (met de Noordelijkste terrassentuin van Nederland) bekend (Archief Kasteel De Haar); door de ligging op een lage hoogte langs de Utrechtse Heuvelrug zijn er mogelijkheden tot het gebruik van Artesisch water; ca 1815-1820: landschapsstijl in opdracht van Ernst Lodewijk baron Van Hardenbroek door Hendrik van Lunteren en in een tweede fase (ca 1830) door J.D. Zocher jr; Zocher ontwierp de Orangerie (in 1956 verbouwd tot woonhuis), een duiventoren en waterpartijen. De Familie De Beaufort wordt eind XIX eigenaar.
Referentie(s): H. Tromp en C. van Donkersgoed, Het park van de Heiligenberg te Leusden, De Woonstede door de eeuwen heen no 98 (juni 1993) 34-43.