Logo - Archief Eemland

Zoeken door alles

Hebreeuwse Typografie

De oudste uitgaven in Nederland in HT komen uit Leiden (1587); de uitgever is Franciscus Raphelengius (1539-1597), schoonzoon van de Antwerpenaar Plantijn; hij zette met Venetiaanse typen, uiteindelijk afkomstig van Daniel Bomberg.

Een belangrijk volgend HT centrum wordt Amsterdam met zijn beroemde Amsterdamse Hebreeuwse Letter, ontworpen door de rabbi en drukker/uitgever Menassèh ben Israël (1604-1657); eerste uitgave in Amsterdam van een gehele tekst in HT: 1627. Het productie-proces vond daar door, of onder toezicht van, Joden plaats, waardoor daar een hoge kwaliteit bereikt werd.

Voor zover bekend is er in het voor joden zo tolerante Afrt tot voor kort geen HT bedreven; de dichtstbijzijnde plaats waar dit gebeurde was in de voor joden betrekkelijk intolerante stad Utrecht; hier waren er geen joden bij betrokken, waardoor de zet-kwaliteit soms laag was. Het oudste in HT verzorgde boek was geschreven door een in Utrecht verblijvende Hongaarse theoloog en uitgegeven bij Johannes van Waesberghe in 1651. Anna Maria van Schu(u)rman (1607-1678) gaf bij hem in 1652 ook een in HT verzorgd boek met brieven (Opuscula) uit. Veel HT werd door de Utrechtse hoogleraar en Hebraïst Johannes Leusden (1624-1699) verzorgd en o.a. bij Willem Clerck gedrukt. Willem Clerck werkte in Utrecht tussen 1669-1683 en hij was de stamvader van de Afrtse Clerck's (cf Drukkers); in 1703 was hij overleden. Het beroemdste werk van Leusden (Philologus Hebraeo Mixtus) werd in eerste editie bij Willem Clerck in 1663 gedrukt. Hoewel de Afrtse Clercken geen HT beoefenen konden zij mogelijk, na 1692 door hun Utrechtse contact, wel Hebreeuwse boeken aan de Afrtse joden leveren. Daarbij komt dat Willem Clerck ook wel voor Afrters gedrukt heeft (1679; pamflet voor Ds Visvliet). Schaap

Referentie(s): Jac. Zwarts, De Hebreeuwsche Typografie van Utrecht, overdruk uit: Het Grafisch Museum, Utrecht, 1938, 32 pp.

Tussen 1973-1984 functioneerde in Afrt de private press van de Leidse Hebraïst A. van der Heide aan de Puntenburgerlaan 15; onder het impressum Quid Novum Pers gaf hij Hebraïca uit.