De in Leusden, Afrt en Hoogland gesproken D zijn overgangs (grens)-D tussen het Utrechts en Nedersaksisch (gesproken in O- en N-Nederland zonder Friesland).
Over het Hooglands: H. van Middelaar (red), Het Hooglands zakwoordenboek, Hoogland, 1998; dit boekje bestaat uit een woordenboekdeel (met soms een nadere culturele uitleg of een voorbeeldzin) en een inleiding met enige aantekeningen betreffende de lokale grammatica en uitspraak.
In Hoogland zijn zelfs lichte verschillen tussen de verschillende buurtschappen c.q. families. Dit neemt niet weg dat er grote overeenkomsten zijn met het D van Leusden.
Over het D van Oud-Leusden:
In 1875 noteerde R.A. Kollewijn uit de mond van de echtgenoot (een 'smakelijk verteller') van Geertje De Ruijter (waardin van de uitspanning Oud-Leusden) enige stukken D; deze (één verhaal en 6 gedichtjes) zijn gepubliceerd in: Leopold en Leopold, 1882, pp.523-532. Buitenlust
Over het overgangs-D van Scherpenzeel: Jan Dorrestijn, Noe begriep 'k joe; Scherpenzeels Schaar'pezîls, Scherpenzeel, 1998.