In de gehele Afrt binnenstad komen in de huizen artesische wellen (bronnen) voor; door een buis werd zo de huispomp van zuiver water voorzien; het water is regenwater afkomstig van de Veluwe; het stroomt in een zandlaag tussen twee ondoorlaatbare (klei)lagen in de richting van de stad; hier kan het aangeboord worden. Genoemd naar Artezië (Artois) in het Bekken van Parijs, het klassieke gebied (al in 1126) van A.
De oudste bekende boringen naar water in het Nederlandse gebied gebeurden in 1602 (door Piet Pietersz Enten met een elzenhouten putvoering; 31 m diep; cf. Doorman, 1955 p. 58) en in 1605 te Amsterdam (binnenplaats Oudemannenhuis; diepte ca 70 meter; cf. Staring, 1860 dl 2 p. 127).
De gegraven Afrt Waterput (XV) op de Hof werd door A gevoed; dit kwam van een diepte -1 meter NAP (= 5 meter onder huidig straatniveau; bij een ophoging van ca 1 meter vanaf XV, moest er indertijd voor de put een wijd (tegen instorting) gat met een diepte van ca 4 meter gegraven worden). In 1512 werd er in Bloemendal nog een waterput gegraven. Gezien de toenmalige technische mogelijkheden lijken de A putten in de Afrt huizen, waar men - wegens ruimtegebrek en instortingsgevaar - niet kon graven, hooguit van na 1600 te stammen; pas toen was men tot boren in staat. Trotseerloodjes (pompstokken)
Referentie(s): OE4 sv Artesische bron; P.H.M. Boselie, De oudste artesische putten van Nederland, te Terworm in Heerlen, in: Ontgonnen Verleden (= Festschrift Louis Augustus), Maastricht, 1996 pp. 391-415 [het gaat echter over een boring in het jaar 1842; maar de auteur geeft technische details over het gebruikte boor-materiaal].